Je kent vast de honingbij, die door mensen gehouden wordt in een bijenkast of korf, waarin honing wordt gemaakt. Maar wist je dat er zijn veel meer soorten bijen zijn? Alleen al in Nederland leven meer dan 350 soorten. Dit zijn allemaal wilde bijen. En ze zijn zeker net zo belangrijk als de honingbij.
Bijen en planten werken op een unieke manier samen. Het stuifmeel en de nectar van bloeiende planten dient als voedsel voor bijen en bijen helpen bij de bevruchting van de planten door het stuifmeel van de één naar de ander te brengen. Wilde bijen zijn belangrijk voor de bestuiving van veel planten. Ook veel gewassen die als voedsel voor de mens dienen zijn afhankelijk van bijen, waaronder wilde bijen, voor de bestuiving.
De verschillende wilde bijensoorten hebben uiteenlopende gewoonten. De meesten zijn solitair en maken helemaal alleen een nestje waarin ze eitjes leggen. Verschillende soorten maken die nestjes van andere materialen, b.v. stukjes blad of aarde. Sommige bijen maken nestjes in de grond, anderen in dood hout of in stengels van planten. Voor de larven die uit de eitjes komen verzamelen ze stuifmeel, soms van één enkele plantensoort. Maar niet alle wilde bijen zijn zo kieskeurig. Ze vliegen wel vaak op de bloemen van een bepaalde plantenfamilie, zoals de lipbloemigen of de vlinderbloemigen. Stuifmeel bestaat uit eiwitten, die nodig zijn voor de groei van de larven. De nectar van bloemen zorgt voor de energie van de bijen. Hiertoe vliegen ze vaak op andere planten dan voor het stuifmeel. Alle bloemen moeten wel in de buurt van de nestgelegenheid staan. Want wilde bijen leggen meestal geen grote afstanden af, tussen de 150 en 600 meter.
Wilde bijen zijn afhankelijk van wilde bloemen, soms van één of een paar soorten. Als die uit het landschap verdwijnen, verdwijnen de bijen ook. En er zijn helaas al jaren steeds minder wilde bloemen. Een belangrijke oorzaak hiervan is de grootschalige landbouw. De bloemloze graslandschappen voor de veeteelt en de uitgestrekte percelen die slechts met één gewas worden ingezaaid, hebben de bijen niets te bieden. Het zijn groene woestijnen. De bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden in de landbouw tasten bovendien de gezondheid van de bijen aan. De moderne efficiënte voedselproduktie voor de mens houdt geen rekening met dieren als de wilde bijen. Ze kunnen geen voedsel meer vinden en er zijn steeds minder plekjes waar ze nestjes kunnen maken.
Het gaat daarom ook al jaren niet goed met veel wilde bijen in Nederland. 55 % van de Nederlandse soorten zijn inmiddels bedreigd. Sommigen zijn zelfs al helemaal uit Nederland verdwenen volgens een recent rapport. En dat is slecht nieuws, want ook mensen zijn uiteindelijk afhankelijk van de bijen.
Milieudefensie Amersfoort wil daarom meer aandacht voor de wilde bijen. De voorwaarden voor het overleven van wilde bijen moeten worden vergroot. Daarom is het belangrijk dat er meer wilde bloemen komen in de stad en meer nestgelegenheid voor wilde bijen.
Wat kun jij doen?
Zorg voor geschikte planten
Als je een tuin of balkon hebt kun je daar wilde bloemen zaaien of planten. Het liefst biologische zaden of biologische inheemse planten. Sommige bijen zijn gespecialiseerd en gebruiken alleen het stuifmeel van bepaalde inheemse planten voor hun nageslacht. Maar inheemse planten zijn vaak erg mooi en misstaan zeker niet in je tuin. Er zijn een aantal biologische kwekerijen in de buurt van Amersfoort waar je geschikte planten kunt kopen:
Kwekerij Klein Hof
Hessenhof
Kwekerij Van Houtum
Kwekerij Bijenkans
Biologische zaden kun je in natuurwinkels of online kopen, bijvoorbeeld bij Cruydthoeck en De Bolster.
Voor veel wilde bijen is het belangrijk dat er zo lang mogelijk bloeiende planten zijn, liefst het hele seizoen. Zeker als bijen bezig zijn met hun nestje is het belangrijk dat ze stuifmeel en nectar kunnen verzamelen. Zorg dus voor een continuïteit van bloeiende planten in je tuin of buurt.
Als je eenmaal geschikte planten hebt, kun je daar zelf weer de zaden uit winnen. Dan moet je de bloemen niet verwijderen als ze uitgebloeid zijn. Zaden kun je behalve in je tuin ook verspreiden op geschikte plekken in de stad. Bedenk wel dat er ook nestgelegenheid voor wilde bijen in de buurt moet zijn.
Zorg voor nestgelegenheid
Laat ook in de winter een deel van de uitgebloeide planten staan. Sommige bijensoorten leggen daar hun eitjes in. En de larven komen pas het volgende seizoen uit. Ook andere insecten maken gebruik van dood plantenmateriaal om te overwinteren. Ruim dus wat minder op.
Als je van een opgeruimde tuin houdt, kun je ook een bijenhotel ophangen voor wilde bijen. Dan hebben ze in ieder geval een plek om een nestje te maken. Zorg ook voor wat kale stukjes grond in je tuin. Want sommige wilde bijen nestelen in de grond.
Eet biologisch
Door biologisch te eten, steun je de biologische boeren. Uiteindelijk moet er weer meer ruimte komen voor de wilde bijen en andere insecten op het platteland. Biologische boeren houden in hun manier van werken meer rekening met wilde planten en dieren.
Meer weten over bijen en de planten waar ze van leven:
bestuivers.nl
drachtplanten.nl
wildebijen.nl
bijenhotels.nl
kort filmpje over wilde bijen